Ambra to jedna z najcenniejszych substancji używanych w perfumiarstwie, czasem nazywana płynnym złotem. Jak pachnie ambra? W jaki sposób się ją pozyskuje? Czy nadal w perfumach znajdziemy naturalną ambrę, czy też jej syntetyczne odpowiedniki? Zapraszamy do naszego kompendium wiedzy o ambrze i krótkiego przeglądu perfum, w których występuje.
Co to jest ambra i jak wygląda?
Ambra (Ambergris Tincture) jest jednym z najcenniejszych zapachów pochodzenia zwierzęcego, wyjątkową substancją, która jednocześnie jest… wydzieliną z przewodu pokarmowego kaszalota (Physeter macrocephalus).
Zacznijmy od wyjaśnienia, jak w naturze powstaje ambra. Kaszalot to majestatyczne morskie zwierzę, które żywi się głównie dużymi mątwami i kałamarnicami. Olbrzymie ssaki nie są w stanie strawić całego pożywienia – mątwy posiadają niestrawne, zrogowaciałe dzioby – przez co w toku ewolucji walenie wykształciły zdolność do wytwarzania w jelitach ochronnej substancji, która oblepia się wokół elementów niezdatnych do trawienia. Ta substancja to właśnie ambra. Niektórzy nazywają ambrę po prostu wymiocinami wielorybów, chociaż budzić to może niemałe kontrowersje.
Ambra rośnie jak balon w żołądku kaszalota, od czasu do czasu jest naturalnie wydalana przez zwierzę i unosi się z prądami morskimi na plaże Australii, Nowej Zelandii, Mauretanii, Somalii, Indii i Japonii, gdzie była zbierana.
Niestety przez lata w celu pozyskania ambry urządzano polowania na walenie, co doprowadziło do zakazu sprzedaży tego składnika. Niektóre z krajów dopuszczały (lub nadal dopuszczają) do obrotu jedynie tę ambrę, która została znaleziona i wyłowiona z wody. Pomijając kwestie etyczne (które są oczywiście kluczowe), pozyskiwanie ambry przez kłusownictwo było nierozsądne, ponieważ substancji tej nie produkuje każdy kaszalot. Bywa, że może być to nawet jeden na 100 ssaków. Na szczęście z biegiem lat ludzie uświadomili sobie, że kłusownictwo nie jest jedyną drogą do stałego pozyskiwania tego cennego składnika i opracowali syntetyczne alternatywy, o których piszemy nieco niżej.
Właściwie naturalna ambra jest już składnikiem historycznym, chociaż prawdopodobnie są tacy, którzy – pomimo ograniczeń prawnych – handlują ambrą potajemnie, co czyni ten składnik drogim i rzadkim.
Masa ambry może ważyć od około 15 gramów do kilkudziesięciu kilogramów. W zależności od wielkości i kształtu ambra może kosztować nawet 50 000 euro za kilogram.
Proces dojrzewania ambry
Świeżo otrzymana ambra nie jest jeszcze produktem końcowym. W pierwszym zetknięciu jej walory pozostawiają wiele do życzenia – ma czarny kolor i brzydki zapach. Proces dojrzewania ambry zaczyna się od wystawienia jej na warunki atmosferyczne. Słońce i słona woda odgrywają kluczową rolę – to dzięki nim naturalnie jej aromat mięknie, powoli wytrącając niemiły zapach.
Docelowo w procesie dojrzewania tego składnika za najcenniejszy etap uważa się stan, kiedy ambra nabiera żółtawego, niemal złotego koloru. Na tym etapie ambra zyskuje bardzo subtelny zapach. To wówczas pojawiają się mocno wyczuwalne pół-słodkie i wytrawne nuty.
Jak pachnie ambra?
Zapach ambry jest przytłumiony, ciepły i nieco cięższy, niektórym przypomina kadzidło lub aromat ziemi czy drzewa sandałowego – dlatego ambra zalicza się do zapachu orientalnego. Wyczujemy tu ślady wanilii, morskich wodorostów, mchu, akcenty tytoniowe, drzewne i ziemiste. Zapach miewa słodkie niuanse miodu.
Tak naprawdę opisanie zapachu ambry jest trudne, ponieważ każdy jej kawałek pachnie niepowtarzalnie i fascynuje właśnie ze względu na zmieniające się nuty. Jest to zapach niezbyt intensywny i bardzo dobrze współgra z różnymi akordami zapachowymi.
Ambra syntetyczna i półsyntetyczna
Jak już wspomnieliśmy – naturalna ambra jest właściwie składnikiem historycznym, obecnie stosuje się ją w perfumiarstwie niezwykle rzadko. Zamiast niej używane są substytuty pozyskiwane z roślin. Substytuty te otrzymywane są m.in. z żywicy labdanum (pozyskiwanej z czystka), balsamu Olibanum (pozyskiwanego z drzewa Boswellia serrata), olejku z nasion hibiskusa lub składników wyizolowanych z szałwii muszkatołowej.
Ambra obecnie dostępna jest pod nazwami handlowymi: Ambrox, Ambroxan, Amberlyn.
Ambra w perfumach – zastosowanie
Najważniejszą właściwością ambry w perfumach jest utrwalanie zapachów, dlatego substancja ta jest wykorzystywana przez perfumiarzy bardzo często. Pozwala przedłużyć zapach i zapobiega utracie aromatów. Jest często nośnikiem, bazą dla pozostałych nut zapachowych. Ambra w perfumach potrafi zgrupować wszystkie pozostałe nuty z danej kompozycji zapachowej w jedną doskonałą harmonię.
Ambra i perfumy to doskonałe połączenie, które przez lata nabrało wiele wymiarów w postaci kultowych zapachów na rynku perfum.
Dawniej naturalną ambrę wykorzystywano jako przyprawę i afrodyzjak, a nawet przypisywano jej właściwości lecznicze.
Perfumy z ambrą
Ambra, Ambergris, Ambrox, Ambroxan, Amberlyn to nazwy składników, które bardzo często znajdziemy w perfumach, zazwyczaj w dolnych nutach lub środkowych. Czasem są używane głównie w celu utrwalenia czy “podbicia” innych akordów zapachowych, ale często kompozycje są tak tworzone, by dane perfumy miały wybitnie ambrowy charakter.
Do kultowych zapachów ambrowych zaliczyć możemy “Shalimar” stworzony przez markę Guerlain w 1925 r. i “Poison” Diora z 1985 r. Poniżej znajdziesz bardziej nowoczesne zapachy, w których ambra odgrywa ważną rolę.
Guerlain Encens Mythique dla kobiet i mężczyzn
Encens Mythique to perfumy unisex o charakterze drzewno-szyprowym, bardzo złożone pod względem zapachowym. Pochodzą z kolekcji Guerlain Les Absolus d’Orient, która wykorzystuje wysokiej jakości surowce orientalne. Spójrzmy na nuty zapachowe, ponieważ jest to połączenie niezwykle interesujące:
Nuty głowy: róża, aldehydy, szafran
Nuty serca: różowy pieprz, wetyweria, paczula
Nuty bazy: drzewne, ambra, olibanum.
Na początku wyczujemy akcent kwiatowy w postaci róży połączony z aldehydami, nieco później nuty przyprawowe, a wszystko to osadzone na podbudowie drzewno-ambrowej. Nie są to perfumy należące do drogeryjnych bestsellerów, ale przez wiele osób są uważane za perfumeryjne dzieło sztuki i to w dużej mierze właśnie ze względu na ambrę, która nadaje zapachowi jednocześnie ciepłego, słonego, oceanicznego i zwierzęcego charakteru.
W tej kompozycji wykorzystano naturalną ambrę zebraną w Nowej Zelandii. W ogólnym odbiorze są to perfumy dostojne, eleganckie, bliskoskórne.
Paco Rabanne 1 Million Parfum dla mężczyzn
Perfum 1 Million Paco Rabanne chyba nikomu przedstawiać nie trzeba, bo to jedne z najchętniej kupowanych zapachów przez mężczyzn. W kompozycji wydanej 2020 roku, która zastąpiła wcześniejszą wersję, znajdziemy następujące nuty zapachowe: tuberoza, sól, ambra, skóra, drzewo kaszmirowe, labdanum, sosna.
Perfumy te należą do grupy zapachów skórzanych. Mamy tutaj do czynienia z wymieszaniem słodkich nut tuberozy z solą, akordem drzewnym w postaci sosny i wreszcie skórzanym, kadzidłowym oraz ambrowym. Ambra ma tutaj wydźwięk delikatny, raczej stanowi tło dla innych akordów.
1 Million Paco Rabanne to bardzo popularna propozycja wśród młodych mężczyzn. Ze względu na dość mocny zapach zdecydowanie nie polecamy jej na lato, raczej na średnie i niższe temperatury.
Calvin Klein Reveal dla kobiet
Bardzo ciekawą propozycją o wydźwięku ambrowym są perfumy dla kobiet Reveal marki Calvin Klein. Na początku spójrzmy na kompozycję:
Nuty głowy: sól, pieprz (różowy, czarny, biały)
Nuty serca: ambra, irys
Nuty bazy: drzewo kaszmirowe, drzewo sandałowe, piżmo, wetyweria.
Zapach ten zaliczany jest do grupy kwiatowo-drzewno-piżmowych, choć tak naprawdę niewiele nam to mówi, ponieważ jest to bardzo złożona kompozycja. I po raz kolejny – w dużej mierze dzieje się tak dzięki ambrze. Jak deklaruje producent – jest to naturalna szara ambra, z jednej strony słodko-słona, z drugiej – słoneczna, z trzeciej – żywiczna i nieco dymna.
W połączeniu z pudrowym aromatem pieprzu, irysem i kaszmirem perfumy nabierają mlecznego, kobiecego charakteru. Calvin Klein Reveal jest zapachem o dużej trwałości, ale typowo bliskoskórnym.
Versace Dylan Blue dla mężczyzn
Versace Pour Homme Dylan Blue to kolejny męski bestseller w naszym zestawieniu. Tym razem mamy do czynienia z perfumami z grupy aromatyczno-fougere (paprociowymi), których kompozycja opiera się na następujących akordach:
Nuty głowy: bergamotka kalabryjska, grejpfrut, nuty wodne, liść figi
Nuty serca: ambroksan, pieprz, paczula, liść fiołka, papirus
Nuty bazy: piżmo, fasola tonka, kadzidło, szafran.
W Versace Pour Homme Dylan Blue mocno wyczuwalne są akordy ambrowe, ale tutaj mamy do czynienia już z syntetycznym odpowiednikiem. Do nich dołączają aromaty cytrusowe, korzenne i wodne, więc to zapach właściwie uniwersalny (na wiosnę, lato, jesień, na dzień i na wieczór).
Perfumy te mają wielu zwolenników, między innymi ze względu na to, że łączą dobrze znane nuty w dosyć uniwersalną kompozycję.
Kenzo World dla kobiet
Kenzo World to perfumy dla kobiet, których baza opiera się wyłącznie na syntetycznej ambrze (ambroksan). Co jednak ciekawe – nie mają one charakteru drzewnego, żywicznego czy choćby morskiego, ale owocowo-kwiatowy. To bardzo interesujące i nieczęsto spotykane zestawienie. Spójrzmy na kompozycję:
Nuty głowy: czerwone owoce
Nuty serca: piwonia, jaśmin egipski, nuty kwiatowe
Nuty bazy: ambroksan.
Kenzo World uważane są za jedne z bardziej udanych perfum w swojej grupie zapachowej. Nuty owocowe są słodkie, ale mają wydźwięk naturalny, a obecne w środkowej nucie kwiaty nie przytłaczają ich.
Użyty w bazie ambroksan wprowadza drzewny akord, nieco “suchości”, zmysłowości i balsamiczności.
Prada Luna Rossa dla mężczyzn
Prada Luna Rossa to kompozycja dla mężczyzn, która w bazie posiada substytuty dwóch najpopularniejszych perfumeryjnych składników pochodzenia zwierzęcego: ambry i piżma. Jest to ambroksan oraz piżmian właściwy (pozyskiwany z nasion tropikalnego piżmianu). W nutach głowy znajdziemy lawendę i gorzką pomarańczę, natomiast w nutach sercach: miętę i szałwię muszkatołową. To sprawia, że Prada Luna Rossa to perfumy cytrusowo-aromatyczne, oparte na bazie piżmowo-ambrowej.
Zarówno syntetyczna ambra, jak i piżmo są przede wszystkim utrwalaczem dla ulotnych zapachów cytrusowo-aromatycznych.
Prada Luna Rossa to zapach idealny na lato, chłodzący i energetyczny, zbierający bardzo dobre oceny zarówno od użytkowników, jak i specjalistów z branży.
Yves Saint Laurent Libre dla kobiet
Ostatnia z naszych propozycji również jest bestsellerem, ale w tym przypadku skierowanym dla kobiet. Mowa o niemal już kultowym Libre marki Yves Saint Laurent. Zacznijmy od spojrzenia na kompozycję:
Nuty głowy: mandarynka, lawenda, czarna porzeczka, petitgrain (olejek z liści drzewa pomarańczowego)
Nuty serca: jaśmin sambac i indyjski, kwiat pomarańczy, lawenda
Nuty bazy: wanilia z Madagaskaru, cedr, piżmo, ambra
Libre YSL to perfumy z grupy zapachów orientalno-fougere, w których dominują akordy białych kwiatów, cytrusów, lawendy i wanilii. Składniki użyte w bazie dodają im drzewno-zwierzęcego charakteru, ale wybrzmiewają bardzo delikatnie.
Choć znajdujemy tutaj dosyć klasyczne zestawienie akordów, to jednak zostały one tak skomponowane, że Libre bardzo szybko podbiło serca wielu kobiet na całym świecie. Panów również zachęcamy do przetestowania tego zapachu, ponieważ perfumy te mogą być uznawane za unisexowe.